De promotie kwam eind maart, toen er buiten nog vuile sneeuw lag, maar de lente al in de lucht hing. Olga zat in het kantoor van haar baas en keek naar de envelop met het nieuwe arbeidscontract, haar ogen niet gelovend. De cijfers waren indrukwekkend – ze verdiende nu twintig procent meer dan Denis.
“Gefeliciteerd, Olya,” glimlachte Igor Valeryevich. “Je hebt het verdiend. Drie jaar onberispelijk werk, twee succesvolle projecten vorig jaar. We waarderen zulke medewerkers.”
Op weg naar huis had ze een vreemd gevoel – een mix van trots en een vreemde verlegenheid. Denis was altijd de kostwinner in het gezin geweest, dat was een onuitgesproken veronderstelling. Hij was ingenieur bij een bouwbedrijf, met een vast salaris, zekerheid over de toekomst. Zij werkte als manager bij een logistiek bedrijf, en haar inkomen was iets lager. Dat beviel beide partijen – geen vragen over wie de baas was, geen ruzies over de verdeling van geld.
“Ding, ik heb nieuws,” zei ze, terwijl ze het appartement binnenkwam en haar schoenen uittrok.
Hij kwam de keuken uit met een mok thee in zijn hand, in een joggingbroek en een oud T-shirt. Na vijf jaar huwelijk kende Olga al zijn gemoedstoestanden; aan zijn blik, de helling van zijn hoofd, de manier waarop hij die verdomde mok vasthield.
“Ik ben gepromoveerd. Nu ben ik hoofd van de afdeling.”
“Echt waar?” Denis zette de mok op tafel en omhelsde haar. “Goed gedaan! Ik wist dat het je zou lukken. Het was hoog tijd.”
Ze drukte haar gezicht in zijn schouder, rook de geur van zijn aftershave en waspoeder.
“En mijn salaris is nu hoger dan dat van jou,” zei ze zacht, bijna uitdagend.
Denis maakte zich los, keek haar in de ogen en lachte:
“Nou, fantastisch! Dan ben ik nu dus de onderhouden man van een rijke vrouw. Ik ga op de bank liggen en bier drinken.”
Ze sloeg hem met haar vuist op zijn borst en de spanning verdween. Alles was goed. ‘s Avonds dronken ze champagne in de kleine keuken en maakten plannen.
“Luister, laten we een gezamenlijke spaarrekening openen,” stelde Denis voor, terwijl hij haar een tweede portie inschonk. “Laten we sparen voor een auto. Die van ons is al meer dan tien jaar oud, piept en kraakt op elke drempel. Tijd voor iets nieuws.”
“Laten we dat doen,” stemde Olga in. “Maar geen lening. Laten we sparen en dan kopen. Ik zal elke maand ongeveer twintig procent van mijn salaris opzij zetten, jij ook. Dan hebben we snel genoeg voor een degelijke buitenlandse auto.”
Ze klinkten met hun glazen en op dat moment voelde Olga zich volkomen gelukkig. Ze hadden een doel, ze waren een team. Wat had je nog meer nodig?
Ze openden de rekening een week later. Olga stond erop dat deze op haar naam zou staan – het gebeurde gewoon zo, zij had als eerste tijd gevonden om naar de bank te gaan. Denis had geen bezwaar, zei dat het hem niet uitmaakte, als het maar groeide. De eerste maanden verliepen volgens plan: ze stortte haar twintig procent, hij de zijne. Begin juni stond er al een behoorlijk bedrag op de rekening.
En toen belde Svetlana.
Olga was op haar werk toen Denis haar een berichtje stuurde: “Sveta komt terug uit Moskou. Ze komt over een week.” Niets meer. Geen emoties, geen details.
Svetlana. De jongere zus van Denis, even oud als Olga – achtentwintig jaar. Drie jaar geleden vertrok ze naar Moskou, waarbij ze luidkeels aankondigde dat ze stikte in hun stad, dat ze perspectief, een carrière, een echt leven nodig had. Olga’s schoonmoeder, Tamara Ivanovna, huilde een week lang en smeekte haar dochter niet te vertrekken. Maar Svetlana was onvermurwbaar. Ze had daar een vriend, een Moskoviet, het werk beloofde lucratief te zijn.
“Wat is er gebeurd?” appte Olga.
“Vanavond vertel ik het.”
Die avond was Denis somberder dan somber. Hij liep door het appartement, fronste, mompelde iets als antwoord op vragen. Uiteindelijk ging hij tegenover Olga aan tafel zitten en vertelde alles in één keer:
“Het is uit met Andrey. Hij heeft haar gedumpt, is vertrokken, heeft zijn aandeel uit het gehuurde appartement meegenomen. Sveta kan de huur alleen niet betalen, en haar werk liep ook niet goed. Ze beloofden bergen goud, maar in feite was het een habbekrats. Ze keert terug naar haar moeder.”
Olga legde langzaam haar vork op het bord.
“Naar haar moeder? Tamara Ivanovna is bijna zeventig. Ze is met pensioen.”
“Ze werkt nog. In de schoolkantine. Als bijbaantje.”
“Den,” Olga voelde iets in haar borst beginnen te koken, “je zus is achtentwintig jaar. Ze is een volwassen vrouw. Hoe kan ze terugkomen en leven ten koste van een bejaarde moeder?”
Denis klemde zijn kaak.
“En wat moet ze dan doen? Op straat leven? Ze is mijn zus.”
“Een baan zoeken. Een kamer huren. Zoals alle normale mensen.”
“Ze zal wel werk vinden. Het heeft alleen tijd nodig. Mam vindt het niet erg.”
Olga wilde nog iets zeggen, maar zweeg. Ze zag aan het gezicht van haar man – discussiëren had geen zin. Hij hield van zijn zus, was altijd bereid haar te verdedigen, ook al gaf hij toe dat ze wispelturig en lichtzinnig was. Na de dood van hun vader, toen Denis zestien was en Sveta tien, nam hij de rol van gezinshoofd op zich. Werken, zijn moeder helpen, zijn zus naar dans en Engels brengen. Ze waren close, en Olga wist dat, accepteerde dat.
Maar dat betekende niet dat ze moest vinden wat er gebeurde.
Svetlana arriveerde een week later. Ze belde op een zaterdagochtend aan, toen Olga in haar ochtendjas koffie dronk in de keuken. Denis rende naar de deur en in de hal klonk een opgetogen gil:
“Denchik! Wat heb ik je gemist!”
Olga kwam de keuken uit en verstijfde. Svetlana stond in de hal in een beige kasjmieren jas, met een leren tas die duidelijk niet van de fast fashion was, en modieuze laarsjes. Haar haar was gestyled, haar make-up onberispelijk, ze rook naar dure Franse parfum.
“Olya!” Svetlana’s gezicht straalde en ze haastte zich om haar te omhelzen. “Hoe gaat het? Je ziet er geweldig uit!”
“Dank je,” omhelsde Olga haar mechanisch. “Jij ziet er ook goed uit.”
Ze gingen de kamer in. Svetlana trok haar jas uit en Olga zag een modieuze jurk, een dun gouden armbandje om haar pols, een horloge dat duidelijk meer kostte dan Olga’s maandsalaris.
“Hoe gaat het met Tamara Ivanovna?” vroeg Olga, terwijl ze thee inschonk.
“Met mam gaat het goed. Werkt, zoals altijd. Zegt dat ze zich zonder werk verveelt.” Svetlana wuifde nonchalant. “Ik zeg tegen haar: mam, rust uit, je hebt het verdiend. Maar ze wil er niets van weten.”
“Misschien heeft ze hulp nodig?” zei Olga voorzichtig.
“O, nee, we redden ons wel,” wuifde Svetlana weg en draaide zich naar haar broer: “Den, ik ben Moskou zo beu! Die drukte, die mensen. Iedereen is zo nep, doen alsof ze vrienden zijn, maar uiteindelijk kijkt iedereen alleen maar voor zichzelf.”
Denis knikte meelevend, Olga dronk stil haar thee.
“En die Andrey,” ging Svetlana verder, en haar stem klonk gekwetst, “beloofde bergen goud. Zei dat ik zijn enige was, dat we zouden trouwen. En toen pakte hij gewoon zijn spullen en vertrok. Blijkt dat hij er nog een had. Kun je het je voorstellen?”
“Klootzak,” zei Denis. “Ik had met hem moeten praten.”
“Laat maar, het is allemaal voorbij,” zuchtte Svetlana en glimlachte weer. “Het belangrijkste is dat ik thuis ben. Ik ga hier nu mijn geluk zoeken.”
Olga keek naar haar en dacht: begrijpt ze het echt niet? Schaamt ze zich niet om hier in designer kleding te zitten en te vertellen hoe ongelukkig ze is, terwijl haar bejaarde moeder in een schoolkantine werkt om haar te onderhouden?
“Sveta,” kon ze zich niet inhouden, “ben je naar werk aan het zoeken?”
“Natuurlijk!” Svetlana werd levendig. “Ik heb al een paar cv’s gestuurd. Maar begrijp me niet verkeerd, in Moskou was ik gewend aan een bepaald niveau. Ik kan nu niet zomaar ergens gaan werken voor een habbekrats. Ik moet iets vinden dat me waardig is.”
“Begrepen,” Olga dronk haar thee, terwijl haar irritatie groeide.
“En trouwens,” Svetlana boog zich naar voren, vertrouwelijk, “ik moet mijn niveau behouden. Begrijp je, ik wil trouwen, en op de huwelijksmarkt, vooral op onze leeftijd, moet je er goed uitzien. Een goede man kijkt niet naar een vrouw in goedkope kleding.”
“En waar komt het geld voor dit alles vandaan?” vroeg Olga recht voor zijn raap, knikkend naar Svetlana’s tas.
Die glimlachte geheimzinnig:
“Ik heb mijn bronnen. Maak je geen zorgen.”
“Een sponsor,” dacht Olga. “Een rijke minnaar. Daar komt het allemaal vandaan.” En ze voelde een tegenstrijdige opluchting: dus haar moeder onderhoudt haar niet, dus hierin liegt Svetlana tenminste niet.
Na dat bezoek begon Svetlana regelmatig langs te komen. Eens per week, soms vaker. Ze kwam bij hen langs of riep Denis naar hun moeder. Denis kwam elke keer terug in gedachten verzonken, maar antwoordde kort op vragen: alles is in orde, mam maakt het goed, Sveta is op zoek naar werk.
Olga bemoeide zich er niet mee. Zij en Denis hadden een onuitgesproken afspraak: zijn familie was zijn verantwoordelijkheid. Ze bemoeide zich niet met de relatie van haar man met zijn moeder en zus, hij bemoeide zich niet met haar zaken. Dat werkte al vijf jaar, waarom zou het nu kapotgaan?
De zomer ging onopgemerkt voorbij. Er was veel werk, Olga leefde praktisch op kantoor terwijl ze haar nieuwe taken onder de knie kreeg. Denis steunde haar, klaagde niet dat ze laat thuis kwam. Ze bleven geld op de rekening storten en Olga controleerde af en toe de app, controleerde het saldo en was blij met de groeiende cijfers.
Begin september kreeg ze haar jaarlijkse bonus. Een indrukwekkend bedrag dat bijna een derde van het resterende bedrag voor de gewenste auto dekte. Olga besloot meteen: ze moest alle spaargelden overmaken naar een rekening met een hogere rente. De bank bood gunstige voorwaarden voor deposito’s boven een bepaald bedrag.
Tijdens de lunchpauze ging ze naar het filiaal. De adviseur, een aardige vrouw van een jaar of veertig, glimlachte:
“Ik zal even naar uw rekening kijken… O. Een goed bedrag om een deposito mee te beginnen.”
“Ja, we sparen voor een auto,” zei Olga trots.
“Een uitstekend doel. Alleen… ” de adviseur fronste, tuurde naar het scherm. “Er staan hier wat vreemde transacties. Er worden regelmatig grote bedragen afgeschreven. Wist u dat?”
Olga’s hart sloeg een slag over.
“Welke afschrijvingen?”
“Kijkt u. Vijftienduizend op 10 juni. Twintigduizend op 25 juni. Tienduizend op 3 juli. En zo verder.”
Olga keek naar het scherm en een koude rilling liep door haar heen. Hun spaargeld. Hun gezamenlijke geld, dat ze voor de toekomst aan het sparen waren. Meer dan de helft van de rekening was leeg.
“Kunt u zien waar het geld naartoe is overgemaakt?”
“Naar een pas, geregistreerd op… ” noemde de adviseur de naam. “Svetlana Igorevna Komarova. Is dat een familielid van u?”
Olga sloot haar ogen. Geen oplichters. Geen hack. Geen diefstal. Denis. Haar man maakte hun spaargeld over naar zijn zus.
“Kunt u de pas blokkeren?” vroeg ze zachtjes.
“Natuurlijk. Ik doe het meteen.”
Olga reed naar huis in de bus, keek uit het raam en zag niets. Haar hoofd was een warboel van gedachten. Ze probeerde een verklaring, een excuus te vinden. Misschien was er iets ernstigs gebeurd met Svetlana? Ziekte? Schulden? Maar waarom zei Denis dan niets? Waarom stal hij – ja, stal – hun gezamenlijke geld?
Ze herinnerde zich Svetlana’s modieuze kleren, de dure tas, de gesprekken over de ‘huwelijksmarkt’ en ‘niveau behouden’. Ze herinnerde zich de geheimzinnige glimlach: “Ik heb mijn bronnen.”
De bron was. Haar man. Die geld van hun gezamenlijke rekening opnam en aan zijn zus gaf voor kleren.
Olga kwam om half zeven thuis. Denis was thuis, zat in de keuken met zijn telefoon. Toen hij haar voetstappen hoorde, keek hij op en zijn gezicht stond bezorgd.
“Ol, is alles in orde? Ik probeerde geld over te maken, maar de pas werkt niet.”
Ze zette haar tas op de grond, trok haar schoenen uit. Langzaam. Netjes. Van binnen kookte ze, maar aan de buitenkant was ze kalm, ijskoud kalm.
“Ik heb de pas geblokkeerd.”
“Wat? Waarom?”
“Ik was vandaag bij de bank. Wilde het geld tegen een hogere rente zetten. En ontdekte dat de helft van het bedrag van de rekening verdwenen was.”
Denis werd bleek. Zweeg een seconde, twee, drie.
“Je hebt de pas geblokkeerd? Waar moeten mama en mijn zus dan van leven?” schreeuwde de man, maar zijn vrouw glimlachte alleen maar.
“Je hebt ons geld naar Svetlana overgemaakt,” het was geen vraag, het was een vaststelling.
“Ik wilde het zeggen…”
“Hoe lang?”
“Wat?”
“Hoe lang ben je hiermee bezig geweest?”
“Pas sinds juni. Toen ze terugkwam. Ol, ze zit in een moeilijke situatie, ze had hulp nodig…”
“Moeilijke situatie?” Olga grinnikte, en de lach was bitter. “In een kasjmieren jas en met een tas van vijftigduizend?”
“Dat is allemaal nog uit Moskou…”
“Ze loopt in nieuwe kleren! Ik heb het gezien! Elke keer in iets nieuws!”
“Ze moet… ze zegt dat ze voor het vinden van een normale man…”
“Voor het vinden van een man?!” Olga voelde hoe ze begon te trillen. “Den, we waren aan het sparen voor een auto! We waren ons leven aan het plannen! En jij pakt gewoon ons geld en geeft het aan je volwassen zus, zodat ze kan pronken voor potentiële vrijers?”
“Zo is het niet! Ze beloofde het terug te geven!”
“Wanneer? Uit welke bronnen? Ze is al drie maanden op zoek naar ‘waardig’ werk!”
Denis ijsbeerde door de keuken, wreef met zijn handen over zijn hoofd.
“Ik kon geen nee zeggen. Ze is mijn zus. Ze zit echt in een moeilijke situatie. Andrey heeft haar gedumpt, ze heeft geen werk…”
“En daarom moet mama haar onderhouden? En als mama niet genoeg heeft, graaf jij in onze gezamenlijke rekening?”
“Ol, begrijp alsjeblieft…”
“Nee, jij moet begrijpen!” ze stapte op hem af. “Je zus is achtentwintig jaar! Ze is gezond, heeft een universitaire opleiding, heeft haar ledematen nog. Maar in plaats van een baan te zoeken en voor zichzelf te zorgen, heeft ze besloten dat de wereld haar iets verschuldigd is. Dat mama iets verschuldigd is, dat haar broer iets verschuldigd is!”
“Zo is ze niet…”
“Zo is ze wel! En jij maakt het haar makkelijk! Je hebt drie maanden tegen me gelogen!”
Denis zweeg. Stond daar met zijn hoofd gebogen, en Olga zag de spieren in zijn kaken trillen.
“Deblokkeer de pas,” zei hij zachtjes.
“Nee.”
“Ol…”
“Nee!” schreeuwde ze bijna. “Dat was ons geld! Ons gezamenlijke doel! Je had geen recht!”
“Ik had wel recht! Ik heb ook gestort!”
“En ik ook! Meer dan jij! Omdat ik meer verdien, herinner je je?”
Hij schrok alsof ze hem geslagen had. Olga zag hoe er iets veranderde in zijn gezicht, hoe zijn trekken harder werden.
“Daar is het,” zei hij koud. “Dus nu beslis jij, omdat je meer verdient?”
“Nee, ik beslis omdat ik de enige ben die verstand heeft.”
“We hadden een afspraak…”
“Jij bent als eerste de afspraak gebroken!”
Ze stonden tegenover elkaar, en er gaapte plots een kloof tussen hen. Alle vijf huwelijksjaren, alle begrip, alle vertrouwen – het was allemaal ingestort in die paar minuten.
De telefoon van Denis ging. Hij keek naar het scherm en zijn gezicht vertrok.
“Sveta,” snauwde hij en liep de hal in.
Olga bleef in de keuken staan. Ze hoorde flarden van het gesprek:
“Ja, geblokkeerd… Ik weet het niet… Ol heeft het ontdekt… Nee, nu niet… Wacht, ik zal het oplossen…”
Hij kwam een minuut later terug. Zijn gezicht was rood, zijn blik woest.
Maar Olga glimlachte alleen maar. Vreemd, ze had die glimlach zelf niet verwacht. Maar plotseling liet iets in haar los. De sluier viel van haar ogen. Ze zag alles helder, duidelijk, zonder opsmuk.
Ze zag een man die het normaal vond om drie maanden tegen haar te liegen. Die zonder overleg hun gezamenlijke spaargeld uitgaf. Die tegen haar schreeuwde terwijl hij zijn volwassen zus verdedigde, die van anderen leefde.
Ze zag een toekomst waarin zij zou ploeteren, sparen, plannen maken, terwijl Denis geld uitdeelde links en rechts, omdat ‘familie’, ‘zus’, ‘ik kan geen nee zeggen’.
En ze glimlachte, omdat de beslissing opeens simpel werd. Kristalhelder simpel.
“Ol, hoor je me?!” Denis schudde haar bij haar schouders. “Mama redt het niet alleen! Ze heeft hulp nodig!”
“Tamara Ivanovna heeft hulp nodig,” zei Olga kalm, “niet Svetlana. Je zus heeft geen hulp nodig. Ze heeft gratis geld nodig voor kleren.”
“Je begrijpt het niet…”
“Ik begrijp het perfect. En weet je wat, Den? Ik ga het niet meer begrijpen.”
Ze draaide zich om en liep de slaapkamer in. Pakte een tas uit de kast, begon spullen in te pakken.
“Wat doe je?”
“Ik pak mijn spullen. Ik ga een paar dagen bij Lena logeren. Dan zoek ik een huurappartement.”
“Ol, alsjeblieft niet… Laten we praten…”
“Waarover?” draaide ze zich om. “Over hoe je je zus gaat blijven onderhouden? Over hoe we nu nog twee jaar moeten sparen voor een auto, omdat de helft van het geld naar haar kleren is gegaan? Over het feit dat ik je niet vertrouw?”
“Ik zal het niet meer doen! Ik beloof het!”
“Den,” ze liep naar hem toe, keek hem in de ogen, “je zult het wel doen. Omdat je het normaal vindt. Omdat je denkt dat ik het moet begrijpen. Maar dat hoef ik niet. Ik hoef je zus niet te onderhouden.”
“Het gaat niet om onderhouden…”
“Het gaat er wel om. Je gaf haar elke twee weken tienduizend, twintigduizend. Meer dan honderdduizend in drie maanden. Dat is geen hulp, Den. Dat is onderhouden.”
Hij zweeg. In zijn ogen stond gekwetstheid, onbegrip, woede. Maar geen berouw. En Olga begreep dat hij zich niet schuldig voelde. Hij vond dat ze het had moeten begrijpen, accepteren, vergeven.
“Je zult er spijt van krijgen,” zei hij dof.
“Misschien,” knikte ze, terwijl ze haar tas dichtritste. “Maar dat zal mijn keuze zijn.”
Ze vertrok die avond. Bleef bij een vriendin logeren, huurde later een kleine studio aan de rand van de stad. Twee weken later diende ze de scheiding in.
Denis probeerde te bellen, appen, smeekte om af te spreken, beloofde dat hij alles zou veranderen. Maar Olga zweeg. Ze begreep het belangrijkste: vertrouwen kun je niet lijmen met beloftes.
De scheiding verliep snel – er was weinig gemeenschappelijk bezit. Het appartement was gehuurd, het meubilair goedkoop, de auto oud en op Denis’ naam. Olga eiste niets, nam alleen haar spullen en het geld van de rekening mee – wat er nog over was.
Een half jaar later veranderde ze van baan. Ze stapte over naar een internationaal bedrijf met een nog hoger salaris. Huurde een groter appartement. Kocht een tweedehands, maar betrouwbare Honda.
Op een dag, een jaar na de scheiding, zag ze Svetlana toevallig in een winkelcentrum. Ze liep met een man van een jaar of vijftig, in een duur pak, met een gouden ketting om zijn nek. Svetlana was in vol ornaat, lachte, hield de man bij zijn arm.
Dus ze heeft een sponsor gevonden, dacht Olga. Of een man. Welk verschil maakt het.
Ze liep door, zonder te stoppen. Haar leven kruiste niet meer met dat van die familie. En, vreemd genoeg, voelde ze geen medelijden. Alleen een lichte opluchting.
Thuis, in haar kleine maar gezellige appartement, zette Olga thee, ging bij het raam zitten. Keek naar haar auto op de parkeerplaats. Niet nieuw. Niet degene waar ze met Denis van droomden. Maar wel de hare. Gekocht met haar eigen geld. Zonder compromissen, zonder verplichtingen, zonder de noodzaak om andermans volwassen kinderen te onderhouden.
Op haar telefoon kwam een melding van de bank: salaris gestort. Olga opende de app, maakte een derde van het bedrag over naar de spaarrekening. Een nieuw doel – de aanbetaling voor een eigen appartement. Het was nog ver weg, maar ze zou er komen. Zelf. Volgens haar eigen regels.
En, vreemd genoeg, ze voelde zich goed. Licht. Alsof ze een zware rugzak had afgeworpen die ze had gedragen zonder het gewicht op te merken.
Ze glimlachte naar haar reflectie in het donkere raam en hief haar mok in een stil toast.
Op de vrijheid. Op de keuze. Op het recht om andermans ongelijk niet te begrijpen.